Jubileusz 175-lecia kolei w Krakowie obchodzony był uroczyście w naszym mieście w dniach 13 – 16 października 2022 roku. Obchody rozpoczęły się pod zabytkową wiatą dawnego peronu nr 2 krakowskiego Dworca Głównego, gdzie punktualnie o godzinie 9.00 Prezes Kolejowego Towarzystwa Kultury Kazimierz Jarosz dokonał otwarcia obchodów, na które składał się szereg imprez uświetniających ten historyczny i doniosły fakt. Witając zaproszonych gości i licznie zgromadzonych krakowian przedstawił krótki rys historyczny powstania kolei w Krakowie.
Patronat nad obchodami Jubileuszu 175-lecia kolei w Krakowie przyjęli:
- Andrzej Adamczyk – Minister Infrastruktury,
- Łukasz Kmita – Wojewoda Małopolski,
- Witold Kozłowski – Marszałek Województwa Małopolskiego,
- Jacek Majchrowski – Prezydent Miasta Krakowa,
- Tibor Gerencser – Konsul Generalny Węgier.
Minister Andrzej Adamczyk w swym wystąpieniu podkreślił: ”Krakowianie już w XIX wieku docenili transport kolejowy. Jakże dalekowzroczne były decyzje senatu wolnego miasta Krakowa. Zacni Krakowianie robili wszystko, aby zrealizować pierwszą na tym terenie inwestycję kolejową. Dzisiaj, po 175 latach, doceniamy ówczesny wysiłek i decyzje, a kolej otwiera szerokie perspektywy przed wszystkimi pasażerami. Dziękuję wszystkim inicjatorom tego jubileuszowego przedsięwzięcia, dziękuję wszystkim kolejarzom, którzy w służbie realizują jakże wielkie dzieło dla Rzeczypospolitej”.
Zabierając głos Wojewoda Małopolski Łukasz Kmita powiedział: „175 lat temu z tego miejsca odjechał pierwszy pociąg do Mysłowic. Przez lata, kiedy tu żyliśmy, kolej przeżywała i przeżywa wielki renesans. Dzisiaj jesteśmy świadkami epokowych zmian w Krakowie, jesteśmy dumni z rozbudowy węzła krakowskiego. Kolej to przede wszystkim ludzie. Jesteśmy tu w tym szczególnym miejscu, które połączyło dwa narody: Polskę i Ukrainę. W obliczu trwającej wojny kolej w Krakowie stała się elementem Pomocy Humanitarnej. Dziękuję wszystkim, którzy tu przez lata tworzyli dobry klimat dla kolei”.
Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski w swym wystąpieniu stwierdził: „To, co się działo 175 lat temu, w czasie zaborów, było wielkim wyzwaniem, ale też i wielkim otwarciem dla Krakowa. Dzięki włączeniu do sieci kolei Warszawsko – Wiedeńskiej, połączeniu ze Śląskiem, Kraków stał się bardziej otwartym miastem. Dziś mogę powiedzieć bez żadnej przesady, że mamy drugie kolejowe otwarcie Krakowa na Polskę i Świat”. Prezydent Majchrowski podkreślił też, że nowe inwestycje i rozbudowa infrastruktury kolejowej w Krakowie i Małopolsce są efektem bardzo dobrej współpracy samorządu i władz wojewódzkich.
W imieniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego głos zabrał Wicemarszałek Łukasz Smółka: „Małopolska kolej jest nowoczesna, bezpieczna i punktualna. Jest bardzo ważne, że w ostatnim czasie województwo rozwija nowe połączenia kolejowe. Bardzo się cieszę, że jest wśród nas młode pokolenie kolejarzy. To właśnie młodzież z Technikum Komunikacyjnego w Krakowie zdecydowała o wyborze foteli w nowoczesnym pociągu, który za chwilę wyruszy historyczną trasą”.
Warto przypomnieć, że pierwszy pociąg łączący Kraków z resztą Europy wyruszył z krakowskiego dworca kolejowego właśnie w dniu 13 października 1847 roku o godz. 9.30. Dokładnie 175 lat później, przy dźwiękach kolejowej orkiestry dętej, wyruszył po tej historycznej trasie jeden z najnowocześniejszych zespołów trakcyjnych Kolei Małopolskich, przewożąc grupę specjalnych pasażerów do stacji Krzeszowice i Trzebinia. Ten specjalny pociąg przewożący znamienitych gości i licznych mieszkańców Krakowa zatrzymał się w Trzebini, gdzie zaprezentowano niedawno wyremontowany dworzec, a także na stacji Krzeszowice, gdzie nastąpiło uroczyste otwarcie parkingu „Park & Ride” na ponad 140 miejsc postojowych. Przybyłym gościom serwowano gorące przekąski, a oprawę muzyczną zapewniała kapela regionalna.
Po powrocie do Krakowa, przed dworcem kolejowym czekał na uczestników zabytkowy tramwaj podstawiony specjalnie przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie. Uczestnicy udali się zabytkowym pojazdem na ul. Św. Filipa do Domu Kultury Kolejarza, gdzie o godz. 12.00 rozpoczęła się zorganizowana przez Oddział SITK RP w Krakowie przy udziale Małopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa w Krakowie i Kolejowego Towarzystwa Kultury konferencja naukowo-techniczna nt.: 175 lat kolei w Krakowie. Po wysłuchaniu Hejnału Mariackiego i podaniu za pomocą zabytkowego dzwonu sygnałów, które obowiązywały podczas odprawiania pociągu ze stacji 175 lat temu, prowadzący obrady Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego konferencji kol. Marek Błeszyński powitał uczestników i zaproszonych gości, którzy zaszczycili spotkanie swoją obecnością:
- Łukasz Kmita – Wojewoda Małopolski,
- Tibor Gerencer – Konsul Generalny Węgier w Polsce,
- Mariusz Andrzejewski – Przewodniczący Rady Nadzorczej PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.,
- Artur Martyniuk – Prezes Zarządu Polregio S.A.,
- Zbigniew Marzec – Prezes Zarządu PNUIK w Krakowie,
- Ryszard Masłowski – Prezes Zarządu Stowarzyszenia Krzewienia Sportu, Turystyki i Kultury KOLEJARZ w Warszawie,
- Jan Przewoźny – Przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Kolejarzy,
- Andrzej Siemieński – Dyrektor Zakładu Południowego Polregio S.A.,
- Mariusz Szałkowski – Wiceprezes SITK RP,
- Józefa Majerczak – Prezes SITK RP Oddział w Krakowie, gospodarz konferencji.
W pierwszej części obrad głos zabrali: Tibor Gerencer, Łukasz Kmita, Mariusz Andrzejewski, Artur Martyniuk i Andrzej Siemieński. Wszyscy podkreślali znaczącą i wiodącą rolę kolei w rozwiązywaniu problemów transportowych, dziękując organizatorom za popularyzowanie wiedzy o historii techniki i kultywowanie ważnych historycznie wydarzeń. Obrady toczyły się w dwóch sesjach, podczas których wygłoszono 12 ciekawych, bogatych w wiedzę techniczną i historyczną referatów:
SESJA I
- Kazimierz Mazur: Tory do przyszłości… czyli o kolei, która 175 lat temu połączyła Kraków z tym wszystkim, co się kształci, rozwija i co naprzód postępować pragnie,
- Dominik Lulewicz: Krakowski węzeł kolejowy w przededniu Wielkiej Wojny. Plany i realizacja pierwszych lat XX wieku,
- Jerzy Hydzik: Powstanie toru kolejowego,
- Maciej Jamka: Wczoraj i dziś geodezji kolejowej,
- Leszek Zakrzewski: Parowozy systemu Engertha w Krakowie,
- Marek Moczulski: Krakowski szlak kolejowy.
SESJA II
- Kazimierz Jarosz: Kultura kolejowa w Krakowie,
- Szymon Juszczak: Aspekty techniczne kolei Podgórze – Myślenice – Lubień. Rewizja szlaku,
- Grzegorz Kmita: Na tropie sportu wśród krakowskiej braci kolejarskiej,
- Łukasz Hasior: Kolej Karola Ludwika w świetle posiadanych materiałów bibliotecznych Stacji Muzeum,
- Kazimierz Mazur: Siła pary pod sztandary, czyli jak para stworzyła cech kolejarzy ze sztandarem w Krakowie Podgórzu,
- Konrad Gawłowski: Kolej w Krakowie wczoraj i dziś – współczesność na tle historii.
Artykuły przygotowane na konferencję wydane zostały w wydawnictwie Oddziału pt.: 175 lat kolei w Krakowie (218 stron). Ze względu na wyjątkowość Jubileuszu wydawnictwo zyskało specjalną, stylizowaną oprawę graficzną projektu kol. Marka Błeszyńskiego, jest on również autorem obrazu, którego reprodukcja znajduje się na stronie tytułowej wydawnictwa. Poza tym w ramach Jubileuszu wydano również okolicznościową, pamiątkową kartkę, na której zamieszczono obraz olejny autorstwa Marka Błeszyńskiego.
Po zakończeniu obrad merytorycznych głos zabrała Prezes Oddziału SITK RP w Krakowie Józefa Majerczak, która w imieniu Zarządu Oddziału przekazała podziękowania wszystkim referującym za ciekawe prezentacje, organizatorom konferencji za upamiętnienie tych ważnych, historycznych wydarzeń, a uczestnikom za liczny udział w konferencji. Okazała sala widowiskowa Domu Kultury Kolejarza gościła ponad 130 słuchaczy, z których każdy otrzymał drobny upominek oraz wydawnictwo konferencyjne.
Konferencja zakończyła się wspólnym obiadem w restauracji U Kolejarzy. Uczestnicy w kuluarowych rozmowach dzielili się wrażeniami z bogatego w wydarzenia pierwszego dnia Jubileuszu, planując jednocześnie udział w kolejnych imprezach i wydarzeniach zaplanowanych podczas następnych dni obchodów 175-lecia kolei w Krakowie.
Opracowanie: Marek Błeszyński – Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
Zdjęcia Tomasz Filiciak
