Olgierd Wyszomirski: Funkcjonowanie transportu trolejbusowego w miastach partnerskich projektu Trolley

Streszczenie: W latach 2010 – 2013, w ramach programu Komisji Europejskiej „INTERREG Europa Centralna” z dominującym wkładem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, realizowany był projekt Trolley, poświęcony promocji trolejbusu jako ekologicznego i efektywnego ekonomicznie środka transportu w miastach i regionach Europy Centralnej. Miastami partnerskimi projektu Trolley, w których eksploatuje się trolejbusy zostały: Brno, Eberswalde, Gdynia, Parma, Salzburg i Szeged. W Katedrze Rynku Transportowego Uniwersytetu Gdańskiego, uczestniczącej w projekcie, zbadano m. in. funkcjonowanie transportu trolejbusowego w tych miastach. W artykule przedstawiono wyniki badań w zakresie etapów rozwoju transportu trolejbusowego, jego stanu w 2011 r., zarządzania tym transportem, organizacji przewozów oraz planów na przyszłość. W rozwoju transportu trolejbusowego w miastach partnerskich projektu Trolley występowały okresy ekspansji i regresu. Obecny stan tego transportu jest w nich zróżnicowany, zarówno w zakresie długości tras, jak i liczby eksploatowanego taboru. Zarządzaniem jego funkcjonowaniem na szczeblu władz publicznych zajmują się związki transportowe lub zarządy transportu.

Dominującym rozwiązaniem jest eksploatacja trolejbusów w jednej strukturze organizacyjnej z innymi środkami transportu. W większości miast trolejbusy kursują przez cały rok przez siedem dni w tygodniu. Wszystkie miasta partnerskie planują utrzymanie i rozwój transportu trolejbusowego, zwłaszcza w zakresie taboru. Zauważalna jest tendencja, do wyposażania trolejbusów w napęd pomocniczy, zapewniający tym pojazdom niezbędną elastyczność ruchową. Za rozwiązanie przyszłościowe można uznać dodatkowy napęd bateryjny.

Elżbieta Załoga, Zuzanna Kłos-Adamkiewicz: Wartość usługi dla pasażera w świetle badań użytkowników transportu regionalnego

Streszczenie: Funkcjonowanie transportu regionalnego jest nieodłącznym elementem systemu transportowego poszczególnych województw. Świadczenie usług przez przedsiębiorstwa działające na tym rynku wymaga zaspokojenia potrzeb przewozowych potencjalnych klientów, co wiąże się również z koniecznością ciągłego podnoszenia jakości tych usług. Przedsiębiorstwa przewozowe funkcjonujące w Europie Zachodniej w dużym stopniu spełniają wymagania klientów w odniesieniu do jakości usług. W Polsce prowadzone są działania, których zadaniem jest między innymi podnoszenie komfortu podróży środkami komunikacji publicznej, rozwijanie oferty przewozowej, zwiększanie bezpieczeństwa przewozów i inne. Czynniki te uwzględnione są w przedstawionych w artykule badaniach. Poznawanie potrzeb obecnych i przyszłych pasażerów w transporcie publicznym umożliwia dopasowanie oferty przewozowej, przy zachowaniu odpowiedniej proporcji nakładów finansowych potrzebnych do realizacji tego typu działań.

Badania w zakresie preferencji pasażerów są podstawą w tworzeniu wartości usług publicznych przewozów pasażerskich na terenie regionu i nie tylko. Kształtowanie oferty przedsiębiorstw świadczących usługi przewozowe o charakterze użyteczności publicznej nie zwalniają z obowiązku jej ciągłego ulepszania. W artykule przedstawione są  wyniki badań, które dotyczą regionalnych przewozów pasażerskich w świetle kształtowania wartości usług. Uwzględniono podstawowe postulaty przewozowe oraz dodatkowe czynniki, które mają wpływ na podejmowanie decyzji w zakresie wyboru środka transportu.  Przedstawiona została także charakterystyka podstawowych pojęć związanych z wartością usługi oraz wnioski z badań ankietowych, które zostały przeprowadzone na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku 2012 wśród mieszkańców całego regionu.

Lidia Żakowska: Percepcja przestrzeni transportu jako determinanty bezpieczeństwa w koncepcji zrównoważonego transportu drogowego w Europie 

Streszczenie:  Osiągnięcie zrównoważonego systemu transportu w Europie wiąże się z koniecznością wprowadzania innowacyjnych rozwiązań, które wspomogą mobilność i będą miały pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy i zatrudnienie w Europie. W odniesieniu do zrównoważonego transportu drogowego, aspekty bezpieczeństwa mają być zharmonizowane z wymogami środowiska i ekonomii. Praca obejmuje krótkie przedstawienie istoty koncepcji zrównoważonego transportu i trendów występujących w zrównoważonym rozwoju transportu drogowego. Zinwentaryzowane zostały uwarunkowania postrzegania przestrzeni, w szczególności przestrzeni transportu drogowego, które odgrywa decydującą rolę z uwagi na bezpieczeństwo ruchu. Percepcja przestrzeni transportu drogowego jest kompleksową współzależnością fizycznych i socjalnych czynników, poszczególnych indywidualności i grup społecznych, jest interaktywna i dynamiczna. Zaprezentowano modele teoretyczne procesu percepcji środowiska i metody pomiaru percepcji w bezpieczeństwie dróg. Analizy teoretyczne i przegląd stosowanych metod badawczych potwierdzają kolosalną rolę innowacyjnych metod wizualizacji przestrzeni transportu, umożliwiających analizę percepcji bezpieczeństwa proponowanych rozwiązań w procesie wdrażania zrównoważonego transportu drogowego.

Maciej Florczak: GIS jako narzędzie badania dostępności przestrzennej transportu zbiorowego

Streszczenie: Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych możliwości badania dostępności transportu zbiorowego. Spośród wielu jej aspektów skupiono się na badaniu dostępności przestrzennej przy wykorzystaniu zaawansowanych narzędzi Systemów Informacji Przestrzennej (GIS). Dynamiczny rozwój tych technologii w ostatnich latach sprawia, że podmioty odpowiedzialne za transport publiczny mogą łatwiej i szybciej pozyskiwać  i przetwarzać informacje niezbędne w procesie zarządzania sieciami transportowymi. Co ważne, z roku na rok dostęp do danych przestrzennych staje się łatwiejszy a wybór oprogramowania (w tym darmowego) coraz większy. Dodatkowo realizacja postanowień unijnej dyrektywy INSPIRE sprawi, że w przyszłości dane przestrzenne powinny stać się dobrem dostępnym dla wszystkich zainteresowanych podmiotów. W artykule zaprezentowano najczęściej spotykane w literaturze standardy dostępności przestrzennej przystanków komunikacyjnych oraz trzy najczęściej stosowane metody wyznaczania stref dojścia do nich. Dzięki zastosowaniu GIS wyniki badań na terenie Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy połączono z danymi demograficznymi. Rezultaty analiz nie ograniczają się zatem do prezentacji kartograficznej, ale przede wszystkim umożliwiają precyzyjne określenie liczby budynków i mieszkańców znajdujących się w poszczególnych strefach dostępności. Celem artykułu było także porównanie dokładności i rozbieżności wyników pomiędzy każdą zastosowaną metodą. Okazały się one być na tyle znaczące, że mają bezpośredni wpływ na oceny dostępności transportu.

Beata ZAGOŻDŻON: Efekty polityki transportowej UE w odniesieniu do kosztów zewnętrznych

Streszczenie: Jednym z zasadniczych celów polityki zrównoważonego rozwoju transportu, realizowanej od kilkunastu lat przez UE, jest zmniejszenie niekorzystnego wpływu transportu na środowisko naturalne. Osiągnięciu tego celu sprzyja zwiększenie konkurencyjności przyjaznych dla środowiska gałęzi transportu oraz tworzenie uczciwych warunków konkurencji między rodzajami transportu poprzez uczciwe obciążanie ich generowanymi kosztami. Dlatego też jedną z podstawowych zasad polityki transportowej jest zasada ,,zanieczyszczający płaci’’. Komisja Europejska dąży do zmiany struktury przewozów, poprzez większe zaangażowanie środków transportu ,,przyjaznych’’ środowisku, a działania te mają ograniczyć poziom kosztów zewnętrznych. Celem artykułu jest analiza efektów realizowanej przez UE polityki zrównoważonego rozwoju transportu w odniesieniu do kosztów zewnętrznych transportu. Analizą objęto zmiany wielkości i struktury kosztów zewnętrznych w UE, według gałęzi transportu i rodzajów przewozów oraz według kategorii kosztów.  Badania przeprowadzono w korelacji z najważniejszymi czynnikami determinującymi poziom kosztów zewnętrznych, do których zaliczono: wielkość przewozów ładunków i pasażerów, w tym przewozy osób indywidualnymi środkami transportu. Okres badań obejmował lata 1995-2008.Przeprowadzone analizy pozwoliły na sformułowanie konkluzji, iż polityka transportowa UE przyniosła wymierne efekty w zakresie poprawy egzystencji jej mieszkańców. W porównaniu do 2000 roku łączne koszty zewnętrzne transportu zmniejszyły się o 23%, a spadek wystąpił we wszystkich gałęziach transportu. Rosnącym przewozom ładunków i pasażerów w latach 2000-2008 odpowiadał zmniejszający się poziom kosztów zewnętrznych. Jest to niewątpliwy sukces działań i determinacji UE w realizacji przyjętej polityki transportowej. Problem pozostaje nadal zmiana struktury przewozów pomiędzy motoryzacją indywidualną a zbiorowymi, publicznymi formami komunikacji. Jest to ciągle aktualne wyzwanie dla polityki transportowej UE.

Andrzej Rogowski: Analiza wrażliwości modelu potęgowego liczby zdarzeń drogowych w Polsce

Streszczenie: Wypadki drogowe stanowią istotny problem społeczny i ekonomiczny, stąd różnorodne działania zmierzające zarówno do zmniejszenia ich liczby, jak i ich skutków. Jednym z pierwszych modeli szacujących liczbę ofiar śmiertelnych w ruchu drogowym był model Smeed’a będący modelem potęgowym o zmiennych objaśniających – liczbie pojazdów i liczbie ludności. Choć klasyczny model Smeed’a, przynajmniej w warunkach polskich, jest nieprzydatny, to z parametrami estymowanymi metodą najmniejszych kwadratów jako model wykorzystujący klasyczne podejście do prognozy wypadków na podstawie zmiennych opisujących wystawienie na ryzyko, dość dobrze opisuje liczbę ofiar śmiertelnych i rannych w wypadkach drogowych, jak i liczbę wypadków drogowych. Jednak jego przydatność do celów prognostycznych warunkowana jest zmiennością w czasie parametrów modelu i wrażliwością modelu na zamiany wartości zmiennych objaśniających i parametrów modelu. W artykule przedstawiono wyniki analizy wrażliwości modeli potęgowych dla których parametry estymowano na podstawie danych rzeczywistych z lat 2000-2011. Stwierdzono małą wrażliwość modeli na zmiany wartości zmiennych objaśniających (uwzględniając zakres danych właściwy dla warunków polskich), co można uznać za zaletę w przypadku prognozowania – minimalizacja błędów związanych z prognozowaniem wartości zmiennych objaśniających. Jednocześnie stwierdzono bardzo dużą wrażliwość modeli na zmiany wartości parametrów – wykładników potęg, co powoduje duże trudności w doborze danych rzeczywistych do szacowania parametrów modeli. Zaproponowano modele z ustaloną wartością parametru jednej ze zmiennych objaśniających i parametrem w funkcji czasu dla drugiej zmiennej podając postacie tych funkcji.